De waanzin van massatoerisme op een klein grieks eiland

Kos, een klein Grieks eiland in het midden van de Egeïsche Zee met zowat overal zicht op Turkije. Ongeveer 52 km lang en op het breedste punt zowat 12 km. Een vast inwonersaantal van nog geen 35000 en elke zomer overspoeld door meer dan een miljoen toeristen. 
Dit jaar wordt er een record van meer dan 2 miljoen toeristen verwacht. Waanzinnig gewoon. 
Waar ze niet bij stilstaan is dat dit massatoerisme uiteindelijk de nagel aan de doodskist wordt. 

WEG MET DE GRIEKSE CHARME

Wie op Kos nog de zo charmante, Griekse gastvrijheid en de heerlijke rustige landschappen verwacht, komt wel erg bekocht uit. Kos heeft elk jaar te kampen met zoveel toeristen dat het hele eiland doorspikkeld is met hotels, met een overmatig gepixelde kustlijn. 
Een strandje vinden waar je zo goed als alleen ligt, ah, laat me niet lachen. 
Een wandeling door rustige velden? Euhm droom maar verder. 
Kleinschalige familiegelegenheden waar je altijd wel een plaatsje vindt om te eten? Geen reservatie? Sorry, alles zit vol! 

En elk jaar komen er nieuwe hotels bij. Hoe chiquer en luxueuzer, met fonteinen, zwembaden en alles wat je je maar denken kan. Mooie tuinen, die ook nog extra water vragen om ze zo mooi en groen te houden.

ALL-INCLUSIVE TOERISME, DE DOODDOENER VAN DE LOKALE ECONOMIE

Toen ik mijn eerste vakanties in Griekenland boekte, bestond er eigenlijk nauwelijks zoiets als all-inclusive. De meeste hotelletjes werden uitgebaat door een familie en je had er vaak aan het zwembad wel een soort snackbar waar je eten kon bestellen. Ook ontbijt werd vaak nog wel voorzien, heel eenvoudig maar des te verser en lekkerder. Je voelde je overigens meteen deel van de familie, want de Griekse gastvrijheid was overal bekend. 
Maar wie wilde eten bij de overnachtingen boeken? 

Overal, op de gekste plaatsen, waren er leuke tavernes, al dan niet aan het strand, waar je steeds op elk uur van de dag, een hapje kon bestellen. Het plezante was dat je telkens ergens anders kon gaan eten om zo alle lokale specialiteiten te gaan uitproberen. 

Plus, toen Griekenland nog drachmes had, was alles spotgoedkoop. Een heerlijk verse vis op je bord kostte een peulenschil. Nu is de zee zo goed als leeg gevist en vis is momenteel enorm duur en bijna onbetaalbaar geworden. Wat wil je met zo veel extra monden te voederen?

TERUG NAAR PRIVACY EN SELF-CATERING MET AIRBNB EN BOOKING 

En toen kwamen Airbnb en Booking op de proppen… Je zou denken, ah fijn! Mensen die enkel overnachtingen boeken, geen all-inclusive toerisme. En ja, aanvankelijk was dat beslist wel een boost voor de plaatselijke economie. De supermarkten verkochten spulletjes voor het ontbijt, en als er ‘s avonds niet thuis gekookt werd, gingen mensen vaker uit eten. 

Maar ook hier… het extreme uiterste. Alle bewoonbare hotelletjes en appartementjes worden verhuurd aan toeristen, die voor een week gemakkelijk neertellen wat een lokale Griek maar in een maand kan betalen. 

OK, de eigenaar heeft er iets meer werk aan, maar de opbrengsten zijn fantastisch goed. Voor wat schoonmaken en veranderen van handdoeken en lakens, heb je best goede opbrengsten. Zeker naar Griekse normen. Alles wat ietwat bewoonbaar is, wordt gerenoveerd en opgeknapt. En verhuurd aan vakantiegangers. 

De lokale Grieken leven in de appartementjes die NIET onderhouden worden, vaak in miserabele omstandigheden, want er is zo een groot tekort aan huisvesting op Kos dat het onmogelijk is geworden nog iets betaalbaars EN leefbaar te vinden. Wat wil je met een loon van vaak nog geen 1000 euro in de maand. 

Heel veel van mijn vrienden zoeken al jaren naar een betaalbaar en leuk appartement in de stad, om te kunnen verhuizen. Maar ze blijven genoodzaakt daar waar ze nu wonen want ze vinden niks.
Toen ik op zoek was naar een woning, ging ik appartementjes bezichtigen. Vervallen, in slechte staat, niet onderhouden, terwijl beneden op het gelijkvloers de luxe eraf droop want die werden verhuurd aan toeristen. Hoe schrijnend is dat?

Gezinnen met kinderen vinden geen betaalbare woningen meer. Hun hele loon gaat op aan woekerhuurprijzen en het aanbod is gewoon niet voldoende voor het aantal mensen die zoeken. 

En de originele bewoners, de eigenaars, van de AirBnB’s zoeken een goedkopere andere woning waar ze dan zelf gaan verblijven. Te gek om los te lopen. 

En hoewel supermarktjes en restaurants nu misschien beter boeren…. Hebben ze een personeelstekort. 

PERSONEELSTEKORT

Het personeelstekort wordt immers elk jaar schrijnender. Met een lokale bevolking van nog geen 35000 mensen waarvan nog niet de helft een leeftijd hebben waarbij ze kunnen werken, kan je je indenken dat er veel extra mankracht nodig is op een eiland dat van plan is 2 miljoen toeristen op te vangen. 

Waar gaan ze die mensen vandaan halen? 

Terwijl voorbije zomers heel wat Grieken van de omliggende eilanden kwamen om op Kos te werken en zelfs een toestroom van Albanezen, is er nu gewoon geen woonruimte meer beschikbaar. Dus waarom zou je je thuis achterlaten om op Kos geen woning te vinden of te kunnen betalen om dan zo goed als je hele loon uit te geven aan onderdak? 
Het is zelfs zo erg geworden dat er een tekort is aan buschauffeurs, dokters, ambulanciers, en nog enkele belangrijke beroepen. 
Fiets je door de stad, dan zie je overal bordjes hangen: personeel gevraagd. 

NIJPEND VERVOERSTEKORT

Taxi’s waren er normaal altijd genoeg om aan alle behoeften te voldoen. Wilde je niet de bus nemen van de luchthaven naar je hotel, er stonden altijd taxi’s aan de luchthaven te wachten. Of aan de haven. 
Nu vind je vaak zelfs geen taxi’s meer aan de verschillende taxipunten in de stad, bestel je telefonisch een taxi komt hij vaak niet eens opdagen en de wachtrijen aan de taxistops zijn enorm. 
Dit jaar is het probleem NOG erger, want het openbaar vervoer laat te wensen over. Dit jaar is er zo goed als geen openbaar vervoer. 
De taxichauffeurs zelf proberen dit probleem deels op te vangen door grotere taxi’s te kopen, minibusjes eerder. Waar je vroeger ruime Mercedessen zag rijden, zie je nu vans met dubbele rijen zitjes en extra plaats vooraan.

Waar de voorbije zomers bussen om het kwartier van en naar de stad reden met toeristen en personeel van en voor de hotels, rijdt er nu, als je geluk hebt, een bus om de 2 uur. 
De taferelen aan de busstop zijn hallucinant. Er wordt bijna gevochten voor een plaats in de bus die dan uiteindelijk WEL arriveert. Wat wil je, na zo lang wachten in de blakke zon? 
Het gevolg: mensen komen hun all-inclusive hotels helemaal niet meer uit. 

Als je een keertje de stad in wil en je geraakt niet meer thuis met kind en gezin: geen lolletje! Dus blijf je maar liever aan het zwembad liggen toch? 
De stad is dan ook extreem leeg voor de maand juli. Zelfs het aantal fietsen aan de haven, waar je vroeger nauwelijks nog een leeg plekje vond, is ferm gedaald. 

OPLEVING VAN DE PLAATSELIJKE WINKELS

Doordat mensen vaker een self catering appartement of hotelkamertje boeken via airbnb of booking, doen de plaatselijke voedingswinkels het iets beter dan andere jaren. 
Toch hoor je het overal: het toerisme op Kos is goedkoop. 
Vaak wordt er zelfs 1 frisdrank besteld op café en gedeeld door 2. Ongelooflijk. De algemene trend, mensen worden armer en armer en de vakantiebudgetten worden kleiner en kleiner. 

De gewone lokale winkels echter, trekken geen volk meer. Kanari straat, vroeger altijd vol met toeristen, nu zo goed als leeg. Je kan zelfs terug deftig over het fietspad fietsen in volle zomer. Vorig jaar nog ondenkbaar. Je moest constant winkelende voetgangers ontwijken of fietsers die geen aandacht hadden voor anderen. 

SERVICE ONDER 0

Door het nijpende personeelstekort wordt er van het personeelsbestand verwacht dat ze werken voor 2. Hierdoor zijn mensen al, nog voor de helft van het seizoen aanbreekt, helemaal op. 
Waar je vroeger enthousiast onthaald werd, kan er nu nauwelijks nog een glimlach af. 
De schoonmakers op hotel, lopen de benen van onder hun lijf. De bediening op restaurant gaat ook niet meer met volle goesting. 

Zou jij voor zo een laag loon meer dan 12u per dag werken, in de blakke zon? 

Wie ooit heeft gezegd dat de Grieken lui zijn… die mogen het gerust in hun plaats eens proberen! Ik doe het ze niet (meer) na. 

DE INVLOED OP GRONDSTOFFEN EN DE NATUUR 

En laten we dan nog zwijgen over de invloed op de natuur. Dit massatoerisme zorgt voor een hoop vuilnis en afval overal. Het is gewoon niet bij te benen. 

De nood aan elektriciteit (voor airco’s ed) is enorm. Stroomstoringen zijn schering en inslag. Deze zomer doet de aanhoudende en te vroeg begonnen hittegolf er nog een schepje bovenop.

Drinkwater… gelukkig heeft Kos nog wel vrij veel bronnen, maar de riviertjes waar vroeger af en toe nog wel eens water in stond, staan al jaren droog. Op sommige eilanden is al een drinkwatertekort sinds half juli, de zomer nog niet halfweg. 

Elke toerist verbruikt water om te douchen, om in te zwemmen (zwembad),ja de luxe kamers hebben zelfs elk een eigen privé zwembadje. En dan elke kamer die gekuist moet worden, weer met water. Het afwassen van het servies voor de toeristen, voor de restaurantgangers, alles vraagt water. 

Een prijsverhoging van het water tot gevolg, met als resultaat dat de plaatselijke bevolking weer de dupe is van de hele historie. Hetzelfde voor de elektriciteit, die is gigantisch veel duurder dan in België en de laatste jaren kan je gewoon niet meer zonder airco. Elk jaar lijkt de zomer wel warmer en zwoeler te worden.
De Griekse lonen nochtans worden niet geïndexeerd en stijgen al jaren niet meer, integendeel zelfs. 

Het klimaat verandert, het zeewater wordt warmer en warmer met als gevolg meer giftige vissen en minder eetbare plaatselijke vis. Waar je vroeger als je ging zwemmen telkens visjes rond je benen had, zie je nu niets meer. 
Waar je vroeger nog wel ergens een plekje vond op een verlaten stukje strand, kan je daar nu alleen nog maar van dromen. 

Alles wat leeg komt te staan, wordt opnieuw volgebouwd met nieuwe hotels. 

De zeeschildpadden vinden geen plek meer om hun eieren te leggen. Uiltjes die vroeger overal te zien waren, zelfs boven de stad, zijn helemaal verdwenen. Egeltjes, schildpadden, slangen… je ziet ze nauwelijks nog. 

Door vuurwerk dat bijna dagelijks wordt afgeschoten, worden dieren en vogels opgeschrikt en verdreven. 
Overal is lawaai, overal zijn mensen. 

De schoonheid van de Griekse eilanden moet eraan geloven. 

BLIJVEN OF VERTREKKEN

Zelf ben ik altijd heel blij geweest op Kos. Het eiland had een toffe leuke zomerse sfeer. Levendig genoeg, overal wel iets te beleven. 
Maar bijna al mijn goede vrienden zijn verdwenen. Weg uit Griekenland. 
De plaatsen waar ik ging eten of drinken, overvol. Het moment dat ik zin heb in een hapje of een drankje, vind ik geen plaats meer. 
Geen rust meer, overal zijn mensen, lawaai. 

Waar ik vroeger nog gemakkelijk een andere woning vond, is dat nu onmogelijk geworden. Dus nu betaal ik het hele jaar door, hoewel ik er maar 6 maanden verblijf. Gewoon om iets te hebben om naar terug te keren. 

Ik denk er over na… ik denk er al even over na…. 

Blijven of vertrekken? Voor mijn werk hoef ik immers niet langer op Kos te blijven. Mijn vrienden zijn zo goed als allemaal weg, mijn Griekse vrienden hebben geen tijd meer. 
Misschien vind ik op Kreta of een ander rustig eiland nog ergens een rustig, betaalbaar plaatsje onder de zon waar het authentieke Griekenland nog een beetje is blijven vasthangen…